De beslaglegging op aandelen in een BV of NV lijkt op papier goed geregeld. De wet schrijft immers voor dat een vennootschap een aandeelhoudersregister moet bijhouden waarin alle mutaties, rechten en beslagen worden aangetekend. In de praktijk blijkt dit echter een kwetsbaar systeem te zijn dat veel ruimte laat voor onzekerheid, vertraging en zelfs frustratie van de executie.
Knelpunten in de huidige praktijk
- Registers ontbreken of zijn onvolledig
Gerechtsdeurwaarders treffen regelmatig vennootschappen aan die hun aandeelhoudersregister niet of nauwelijks bijhouden. Soms is het register zelfs helemaal niet aanwezig, terwijl dit wel een wettelijke verplichting is. Zonder register is het lastig vast te stellen of een beslag doel treft. - Weigering of tegenwerking door de vennootschap
Het bestuur van de vennootschap is verplicht mee te werken aan het tonen en bijwerken van het register. Toch komt het geregeld voor dat bestuurders geen inzage geven of geen aantekening willen laten maken. Voor de deurwaarder en schuldeiser betekent dit kostbare procedures en onzekerheid over de status van het beslag. - Geen bescherming voor derden te goeder trouw
Kopers of pandhouders van aandelen moeten erop kunnen vertrouwen dat het register de juiste informatie bevat. In werkelijkheid biedt het register geen sluitend bewijs en is er een risico dat derden rechten verkrijgen op aandelen die al eerder onder beslag zijn gelegd. Dat tast de rechtszekerheid aan. - Complexiteit bij doorhaling en opheffing van beslagen
Niet alleen de inschrijving, maar ook de doorhaling van beslagen verloopt stroef. Vaak ontbreekt een heldere procedure en wordt van deurwaarders gevraagd om zelf aanvullende verklaringen te ondertekenen, terwijl de wet daar niet altijd in voorziet. - Kwetsbaarheid voor misbruik
Omdat het register fysiek bij de vennootschap zelf wordt gehouden, is het gevoelig voor manipulatie of creatieve constructies (zoals fusies of statutenwijzigingen) waarmee de waarde van aandelen aan het beslag wordt onttrokken.
Waarom een digitaal register noodzakelijk is
Al deze knelpunten laten zien dat het huidige systeem van papieren of interne registers niet meer van deze tijd is. Het aandeelhoudersregister vervult een cruciale rol in de rechtspraktijk, maar functioneert alleen als het betrouwbaar, toegankelijk en transparant is.
Een Centraal Digitaal Aandeelhoudersregister (CAHR) biedt daarbij uitkomst. Een dergelijk register zou:
- centraal en digitaal worden beheerd,
- toegankelijk zijn voor notarissen én gerechtsdeurwaarders,
- direct inzicht geven in gevestigde rechten, beslagen en certificaten,
- rechtszekerheid bieden voor alle partijen, inclusief derden die te goeder trouw zijn,
- het werkproces versnellen en kosten verlagen.
Aanvulling op bestaande registers
Het UBO-register was een stap richting transparantie, maar is door beperkingen in toegankelijkheid niet geschikt voor deze specifieke taak. Het CAHR kan daarentegen complementair zijn: waar het UBO-register zicht geeft op de uiteindelijk belanghebbende, biedt een centraal aandeelhoudersregister zicht op de juridische werkelijkheid van de aandelen en daarop rustende rechten.
Conclusie
Het systeem van aandeelhoudersregisters zoals wij dat kennen, stamt uit een andere tijd en loopt achter op de digitale realiteit van vandaag. Voor deurwaarders, notarissen, schuldeisers én de rechtspraktijk als geheel is het hoog tijd om de stap te zetten naar een centraal digitaal aandeelhoudersregister. Alleen zo kan worden voorkomen dat executies stranden op ontbrekende registers, tegenwerkende vennootschappen of onzekere bewijsposities.
De oproep is helder: moderniseer, digitaliseer en borg de rechtszekerheid.
